0 review(s) | Add your review
Stefan Ehrenkreutz i historycy prawa okresu dwudziestolecia międzywojennego. W 70. rocznicę śmierci ostatniego Rektora Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, praca zbiorowa, Przemysław Dąbrowski, Dariusz Szpoper (red.), Gdańsk-Olsztyn 2016, Wydawnictwo GSW. ISBN 978-83-89762-76-4. Stron 326, format 17x24 cm (B5), cena: 34,00 zł
34,00 zł
Dyscyplina: Prawo, Historia prawa
SKU: 076
   
Tytuł Stefan Ehrenkreutz i historycy prawa okresu dwudziestolecia międzywojennego
Podtytuł W 70. rocznicę śmierci ostatniego Rektora Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie
  praca zbiorowa
Redaktor naukowy Przemysław Dąbrowski, Dariusz Szpoper
Autorzy (23) Dąbrowski Karol, Dąbrowski Przemysław, Dolata Tomasz, Dyjakowska Marzena, Fiedorczyk Piotr, Filaszkiewicz Olga, Garczyk Bartłomiej, Kania Rafał, Koredczuk Józef, Korzeniewska-Lasota Anna, Kozubel Marek Bogdan, Kruszewski Tomasz, Krzymkowski Marek, Materniak-Pawłowska Małgorzata, Naworski Zbigniew, Salmonowicz Stanisław, Stankiewicz Janusz, Stanulewicz Maksymilian, Szpoper Dariusz, Tarkowski Mikołaj, Wiaderna-Kuśnierz Renata, Zakrzewski Andrzej, Żukowski Przemysław Marcin
Recenzent dr hab. Grzegorz Ławnikowicz
Rok wydania 2016
Strony 326
Format (cm) 17x24 (B5)
ISBN 978-83-89762-76-4
Cena (zł) 34,00

Na okładce fotografia prof. Stefana Ehrenkreutza, ze zbiorów Pracowni Dziedzictwa Kulturowego Kresów Wschodnich Biblioteki Głównej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

Fragmenty recenzji

Celem (...) monografii było ukazanie rozwoju polskiej nauki historii prawa w okresie międzywojennym.

Monografia zawiera bardzo różnorodne opracowania. To jej zaleta. Obok tekstów wprost poświęconych naukowcom (J. Bardachowi, S. Ehrenkreutzowi, W. Feldmanowi, P. Dąbkowskiemu, J.J. Litauerowi, J. Adamusowi, W. Hejnoszowi, K. Koranyiemu, M. Sopoćce, M. Jedlickiemu, M. Chlarntaczowi, O. Balzerowi) czytelnik ma możność zapoznania się z pracami traktującymi o poszczególnych ośrodkach naukowych („Warszawskie środowisko historyków prawa okresu międzywojennego”, „Narodziny i rozwój poznańskiego środowiska. historyków prawa w latach 1918-1939”, „W cieniu swych antenatów? »Drugie pokolenie« historyków prawa na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu: szkic biograficzny”), wybranych obszarach badawczych („Badania nad ustrojem i prawem Księstwa Warszawskiego w okresie międzywojennym”) oraz podstawach i praktyce polityki awansowej w międzywojennej Polsce („O obsadzaniu katedr historyczno-prawnych w Drugiej Rzeczypospolitej”).

Podobnie wysoko należy ocenić fakt poświęcenia danej postaci więcej niż jednego tekstu („Przemysław Dąbkowski profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego”, „Profesor Przemysław Dąbkowski — okres lwowski 1939-1950”, „Wileńskie losy Seweryna Wysłoucha”, „Profesor Iwo Jaworski — wileński historyk prawa (1922-1939)”, „Powojenna działalność naukowa byłych wileńskich profesorów historii prawa Iwo Jaworskiego i Seweryna Wysłoucha”) oraz celowe ograniczenie analizy do wyraźnie zakreślonego przedziału czasowego, względnie rzeczowego (teksty poświęcone P. Dąbkowskiemu, I. Jaworskiemu, S. Wysłouchowi, J. Bardachowi i O. Balzerowi). W konsekwencji czytelnik otrzymuje spojrzenia nie tyle różne (choć także różne), ile uzupełniające się zwłaszcza przez wzgląd na kryterium temporalne. Paradoksalnie zabiegi te dobrze przysłużyły się zasadniczemu celowi opracowania, w szczególności wzmocniły jego komplementarność (tak w zestawieniu z innymi tekstami monografii, jak i aktualnym stanem wiedzy).

Dzięki monografii czytelnik otrzymuje instrumenty ułatwiające ocenę stanu nauki historii prawa w Polsce. Wobec opisu stosunków faktycznych ma on możność wyrobienia sobie wyobrażenia o „układzie sił” w polskiej historii prawa, hierarchii środowisk, jakości ludzi (także moralnej), a w przypadku niektórych opracowań (w szczególności rozdziały poświęcone M. Chlamtaczowi i K. Koranyiemu) zbliżenia się „na wyciągnięcie ręki” do barwnych postaci. To spora zaleta — i choć nie każdemu z autorów przyszło opisywać postaci barwne i wyraziste, to trzeba stwierdzić, że wszyscy podjęli udaną próbę uchwycenia żywych i niejednokrotnie złożonych — wielowymiarowych osobowości. Nawet swoista naukowa bezbarwność i życiowe wycofanie znalazły swe uniwersalne i rzeczowe wytłumaczenie (np. w tekście poświęconym W. Hejnoszowi).

Ustalenia bezpośrednio bądź pośrednio uzasadniają nie tylko w wymiarze personalnym, ale także rzeczowym rozwój polskiej nauki historii prawa — zarówno w przeszłości, co ze względu na cel monografii jest oczywiste, jak i, co należy poczytywać za jej szczególną zasługę, także obecnie. Odtworzenie zakresu i kierunków badań, ale także zaniechań wynikających z niezrozumiałych z poznawczego punktu widzenia deficytów w tym zakresie stanowi przyczynek do zrozumienia aktualnych tendencji rozwojowych, a także barier w rozwoju historii prawa (utrata niezbadanych źródeł archiwalnych).

Monografia przypomina, przywraca bądź wręcz kreuje w pełni zasłużoną pamięć o takich badaczach, jak: J. Adamus, M. Chlamtacz, M.W. Gutkowski czy też M. Jedlicki.

Cenne są uwagi poświęcone drugiemu pokoleniu historyków prawa na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Niezależnie od przypomnienia o ważnych, a czasami mniej znanych badaczach, praca ta uzmysławia wagę i charakter więzi międzypokoleniowej. Przekonuje, jak sądzę, o potrzebie podjęcia prac nad nową monografią ukazującą te związki — nie tylko w skali jednego, ale wszystkich współczesnych ośrodków naukowych.

Powyższe nie zmienia charakteru monografii jako pracy stricte historycznej, osadzonej badawczo w ściśle określonej epoce. W kontekście realizacji zadania badawczego określonego tytułem pracy na szczególną uwagę zasługuje, pełen precyzji, porządkujący tekst zatytułowany: „O obsadzaniu katedr historyczno — prawnych w Drugiej Rzeczypospolitej”. Autor przywołuje pamięć o prawie i faktach, ukazując jakże różne od współczesnych realia pracy uczonych w okresie międzywojennym. Tekst ten ułatwia zrozumienie postaw opisanych w innych pracach składających się na monografię, stanowi też przypomnienie o potencjalnym, ale jakże realnym zagrożeniu dla jakości badań, wynikającym z przykładania współczesnej miary do opisu i oceny zasadniczo innych realiów.

Wyjątkowo ważny jest także rozdział prezentujący sylwetkę „patrona” monografii — S. Ehrekreutza. Plastycznie, a przy tym wyjątkowo kompetentnie i szczegółowo przedstawiono w nim sylwetkę wybitnego historyka prawa — człowieka nauki i naukowca, osoby w życiorysie której symbolicznie splotły się wielkość i tragizm losów polskiej nauki.

Ocena całości książki prowadzi do wniosku, że mamy do czynienia z pracą spójną, charakteryzującą się wysokim stopniem naukowej rzetelności. Merytoryczna ocena tekstów jest wysoka, choć, co oczywiste — nie jest identyczna. To zrozumiałe w przypadku tak obszernej monografii i tak różnorodnego zespołu twórców. Zdecydowana większość spośród nich wykazuje się nie tylko wysokim poziomem merytorycznym, ale także nienagannym warsztatem; niektóre z prac są owocem żmudnych badań. Na uwagę zasługuje m.in. odwołalnie się do źródeł, niekiedy unikatowych, wymagających kwerendy poza granicami kraju („Juliusz Bardach — wileńskie lata”, „Pro memoria. Profesor Stefan Ehrenkreutz — w siedemdziesiątą rocznicę śmierci”, „Wileńskie losy Seweryna Wysloucha”, „Profesor Iwo Jaworski — wileński historyk prawa (1922-1939)”).

(...)

W zakończeniu pozwalam sobie na skreślenie krytycznej refleksji, która, co wymaga podkreślenia, nie jest w stanie zachwiać wysokiej oceny całości monografii. Wiąże się ona z problemem pola badawczego, nie zaś jakości prac, o których mowa będzie niżej. Zagadnienie jednoznacznych kwalifikacji należy niejednokrotnie do wyjątkowo złożonych, zwłaszcza ze względu na tematyczną rozległość zainteresowań niektórych naukowców. W monografii mniej czy bardziej szeroko mowa jest m.in. o takich choćby naukowcach, jak E. Jarra, A. Peretiatkowicz czy też R. Rybarski. Nie byli oni historykami prawa, ale odpowiednio filozofami (teoretykami) prawa, specjalistami z zakresu historii idei (dzisiejszej historii doktryn politycznych i prawnych) czy też historii skarbowości. To nie zarzut. Dobrze, że się o nich wspomina, sam ten fakt uzmysławia bowiem czytelnikowi bliskość przedmiotów badań i naturalne przenikanie się obszarów badawczych. Nie poświęcono jednak i słusznie wspomnianym badaczom odrębnych tekstów. Inaczej jest w przypadku W. Feldmana, J.J. Litauera i M. Sopoćki. Żaden z nich nie był historykiem prawa. O ile jednak lektura tekstu poświęconego Litauerowi stanowi przypomnienie sylwetki wybitnego prawnika marginalnie interesującego się historią, i o ile abstrahując od wątpliwości wynikających z przedwczesnej śmierci Feldmana (faktycznie nie miał szans rozwinąć swego talentu w okresie międzywojennym) poświęcony mu rozdział traktuje o człowieku, który położył godne przypomnienia, pionierskie zasługi w dziele badań polskiej myśli politycznej, o tyle znacznie trudniej uzasadnić jest prezentację sylwetki Sopoćki. Ten ostatni bowiem, co jednoznacznie wynika z tekstu, historią prawa zajął się tylko ubocznie i w wyjątkowo wąskim zakresie i — jak przyznaje autor tego rozdziału — „jego rozważania o historii prawa rodzinnego stały na bardzo niskim poziomie”.

 

Dr hab. Grzegorz Ławnikowicz
Katedra Doktryn Politycznych i Prawnych
Wydział Prawa i Administracji
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Spis treści

  1. Przemysław Marcin Żukowski, O obsadzaniu katedr historyczno-prawnych w Drugiej Rzeczypospolitej
Część I. Historia prawa na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie
  1. Dariusz Szpoper, Pro memoria. Profesor Stefan Ehrenkreutz – w siedemdziesiątą rocznicę śmierci (1880–1945)
  2. Przemysław Dąbrowski, Wileńskie losy Seweryna Wysłoucha
  3. Anna Korzeniewska-Lasota, Jan Adamus (1896–1962)
  4. Mikołaj Tarkowski, Profesor Iwo Jaworski – wileński historyk prawa (1922–1939)
  5. Olga Filaszkiewicz, Juliusz Bardach – wileńskie lata
  6. Piotr Fiedorczyk, Historia i współczesność prawa rodzinnego na ziemiach polskich w poglądach księdza Michała Sopoćki
  7. Janusz Stankiewicz, Profesor Mieczysław W. Gutkowski – badacz historii skarbowości miast Królestwa Polskiego
Część II. Pozostałe ośrodki historycznoprawne w Polsce
  1. Stanisław Salmonowicz, Karol Koranyi (1897–1964)
  2. Tomasz Kruszewski, Oswald Balzer jako genealog (w 120. rocznicę opublikowania Genealogii Piastów)
  3. Zbigniew Naworski, Ze Lwowa do Torunia – rzecz o Profesorze Wojciechu Hejnoszu
  4. Marek Bogdan Kozubel, Profesor Przemysław Dąbkowski – okres lwowski 1939–1950
  5. Renata Wiaderna-Kuśnierz, Marceli Chlamtacz (1865–1947) – profesor prawa rzymskiego i samorządowiec. Zarys biografii w 150-lecie urodzin
  6. Andrzej Zakrzewski, Warszawskie środowisko historyków prawa okresu międzywojennego
  7. Tomasz Dolata, Jan Jakub Litauer (1873–1949) – znawca i historyk prawa autorskiego
  8. Józef Koredczuk, Powojenna działalność naukowa byłych wileńskich profesorów historii prawa: Iwo Jaworskiego i Seweryna Wysłoucha
  9. Małgorzata Materniak-Pawłowska, Narodziny i rozwój poznańskiego środowiska historyków prawa w latach 1918–1939
  10. Maksymilian Stanulewicz, Marian Zygmunt Jedlicki (1899–1954). Krakus z Poznania
  11. Bartłomiej Garczyk, W cieniu swych antenatów? „Drugie pokolenie” historyków prawa na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu: szkic biograficzny
  12. Rafał Kania, Wilhelm Feldman (1868–1919). Życie i dzieło prekursora badań polskiej myśli politycznej
  13. Marzena Dyjakowska, Przemysław Dąbkowski – Profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
  14. Karol Dąbrowski, Z dziejów lubelskiego środowiska historyczno-prawnego w okresie dwudziestolecia międzywojennego – początki twórczości Józefa Mazurkiewicza
  15. Marek Krzymkowski, Badania nad ustrojem i prawem Księstwa Warszawskiego w okresie międzywojennym

Sprzedaż na miejscu lub wysyłkowo na podstawie zamówienia przesyłanego e-mailem:

  Sprzedaż publikacji